Αφιέρωμα της Ελευθεροτυπίας στους τελευταίους ταμπάκηδες (δερματάδες) της ‘Αμφισσας: Ταχυδρόμος το πρωί, μπάρμαν το βράδυ, αλλά συνάμα βυρσοδέψης.
Μυήθηκε στην τέχνη από 10 ετών. Τέχνη που κληρονόμησε από τον πατέρα του και συνεχίζει ο ίδιος μαζί με τον αδελφό του για τέταρτη γενιά. Ο Παναγιώτης Μερινόπουλος, 34 ετών, είναι ο τελευταίος ταμπάκης
(Βυρσοδέψης) στην άλλοτε ακμάζουσα βιοτεχνική περιοχή της Χάρμαινας στην Αμφισσα. Η «Κ.Ε.» βρέθηκε στο παραδοσιακό εργαστήριο της οικογένειας Μερινόπουλου στη «στοιχειωμένη» Χάρμαινα, γνωστή για το έθιμο της Αποκριάς με το στοιχειό του Κωνσταντή.
Εκεί ανάμεσα σε περίπου 40 κτήρια, που πλέον έχουν χαρακτηριστεί διατηρητέα, ο Παναγιώτης κρατάει ζωντανή μια παράδοση πολλών ετών. Φτιάχνει δέρματα από τραγιά, γίδες και μοσχάρια κυρίως για βιβλιοδεσία, σαμάρια, σανδάλια και τουριστικά είδη.
Μάλιστα, όπως ο ίδιος αναφέρει: «Είμαστε οι τελευταίοι που κάνουμε κατεργασία δέρματος για βιβλιοδεσία με φυτική παραγωγή, χρησιμοποιώντας βελανίδι», κάτι το οποίο μπορεί να έχει διάρκεια ζωής μεγαλύτερη των 100 ετών.
Το οικογενειακό αυτό βυρσοδεψείο, το τελευταίο εναπομείναν στην περιοχή από το 1999, λειτουργεί περίπου από το 1890 και πέρασε πλέον από πάππου προς πάππο στα χέρια δύο νέων ανθρώπων, του Παναγιώτη και του 31χρονου αδελφού του.
Ο πατέρας του το ανέλαβε το 1980, όταν ακόμα στην περιοχή υπήρχαν άλλοι έξι βυρσοδέψες.
Οσο για το αν είναι επικερδές, ο Παναγιώτης απαντά πως όχι και τόσο, αλλά όπως σημειώνει: «Από τον πατέρα μου δεν έχω κληρονομήσει μια επιχείρηση, αλλά μια ιστορία».
«Το κάνω για να συνεχίσω την παράδοση και είναι μια μορφή τέχνης, που μου αρέσει να ασχολούμαι · παίρνω ένα ζωντανό δέρμα και το κρατάω ζωντανό» εξηγεί, καθώς μας δείχνει τη διαδικασία.
Με μηχανήματα άλλης εποχής, και συγκεκριμένα από το 1955 και ακόμα παλιότερα, η διαδικασία κατεργασίας περιλαμβάνει έξι στάδια.
«Στο πρώτο στάδιο όπως έχουμε πάρει το δέρμα από το σφαγείο το ρίχνουμε στη βαρέλα πλυσίματος και εκεί φεύγει η τρίχα από το δέρμα.
»Το δεύτερο στάδιο είναι η κατεργασία του δέρματος, όπου γίνεται η φυτική βαφή με το βελανίδι.
»Στο τρίτο στάδιο λιγδώνουμε το δέρμα και μόλις το κερώσουμε γίνεται η διαλογή του. Η διαλογή είναι ανάμεσα σε καθαρό δέρμα, που είναι σε μπεζ και ταμπά, το οποίο προορίζεται για τουριστικά είδη, και ο άλλος διαχωρισμός είναι σε χρώματα, όπου στο χρώμα ρίχνουμε πρώτα μια βάση και από εκεί και πέρα ξαναμπαίνει στη βαρέλα πλυσίματος με λίγο νερό. Τα βρέχουμε για να μαλακώσουν και έπειτα να περάσουν από τη σκυφιστική, το μηχάνημα που λεπταίνει το δέρμα.
»Οταν το πάμε στο πάχος που θέλουμε, το βάζουμε στον πάγκο, βγάζουμε το νερό, το απλώνουμε, κερώνει λίγο, το τεντώνουμε με τα χέρια, μετά το αφήνουμε να στεγνώσει εντελώς και από εκεί και πέρα παίρνουμε το ξανοιχτήρι πάλι στον πάγκο με τα χέρια και όσο πιο πολύ το ξανοίγουμε.
Αν είναι μπεζ ή ταμπά πάει κατ ‘ευθείαν για το γυάλισμα, που είναι το πέμπτο στάδιο. Αν είναι για βάψιμο, πρέπει να το πάμε πάλι στον πάγκο, να το βάψουμε με πολτό νερού, που είναι φυτικό χρώμα, και με βούρτσα που έχει τρίχες αλόγου περνάμε το δέρμα ώστε να μην αφήνει γρατζουνιές.
Αφού λοιπόν και αυτά στεγνώσουν, τα γυαλίζουμε, και στο έκτο στάδιο τα δέρματα που είναι γυαλισμένα τα σπάμε με το φελλό για να μας δώσουν τον πόρο. Στη συνέχεια είναι έτοιμα για πούλημα ».
Το δέρμα για να στεγνώσει, όπως εξηγεί, μπορεί να χρειαστεί από τρεις έως και επτά ημέρες, αφού εξαρτάται από τον καιρό και ειδικότερα από την υγρασία.
Χαρακτηριστικό, δε, του πόσο δύσκολη θεωρούνταν αυτή η εργασία, είναι ότι παλιά για να κάνουν αποσβέστωση, δηλαδή να βγάλουν την τρίχα από το δέρμα, χρησιμοποιούσαν κόπρανα σκύλων.
Τα βυρσοδεψεία της Χάρμαινας εμφανίστηκαν πριν από το 1600 σύμφωνα με ιστορικές αναφορές και γνώρισαν άνθηση μέχρι και το Μεσοπόλεμο, ενώ μετά το Β ‘Παγκόσμιο Πόλεμο το επάγγελμα παρήκμασε εξαιτίας της δυναμικής εισόδου των πλαστικών υλικών.
Παλιά οι βυρσοδέψες της περιοχής έμεναν κιόλας στον πάνω όροφο των κτηρίων, που πια έχουν ερημώσει, και όλοι πήγαιναν στο λεγόμενο Τουλασίδι (το κεντρικό κτήριο του οικισμού), προκειμένου να γίνει η εξαγωγή της τρίχας από το δέρμα.
Σήμερα εντός του παραδοσιακού οικισμού δεν υπάρχουν πλέον κάτοικοι. Κατοικεί άλλωστε εκεί κατά το μύθο το στοιχειό της Χάρμαινας, αλλά και προστάτης των ταμπάκηδων, που σεργιανίζει στα σοκάκια κάθε Αποκριά.
