ΓΕΩΚΤΗÎΟΤΡΟΦΙΚΟΣ ΣΥÎΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΑÎΩ ΚΑÎΙΑÎΗΣ ” Η ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙÎΗ”
Στίς αÏχÎÏ‚ του 20ου αιώνα το Ελληνικό κÏάτος, ακόμα νÎο, Ï€Ïοσπαθεί να αντιμετωπίσει τα Ï€Ïοβλήματα που το ταλανίζουν .Τα οικονομικά Ï€Ïοβλήματα είναι πολλά, εξ αιτίας των συνεχών πολÎμων.Η ΚεντÏική διοίκηση είναι μακÏιά από την ÏπαιθÏο όπου η ασφάλεια είναι ανεπαÏκής και ο στÏατός εκτελεί και χÏÎη ΧωÏοφυλακής. Οι κάτοικοι σπάνια καταφεÏγουν στις αÏχÎÏ‚ για τη λÏση των Ï€Ïοβλημάτων τους. ΖωοκλοπÎÏ‚, κλοπÎÏ‚, αγÏοζημίες και Ï€Ïάξεις αυτοδικίας, κατάλοιπα της ΤουÏκοκÏατίας, είναι στην ημεÏήσια διάταξη.
Το δίκαιο του ισχυÏότεÏου επικÏατεί και αλοίμονο σε όποιον δεν είναι σε θÎση να υπεÏασπιστεί το δίκιο του. Το σημεÏινό ΟινοχώÏι τότε ονομαζόταν Άνω Κάνιανη και είχε 300 πεÏίπου κατοίκους. Ήδη αÏκετοί από τους παλιοÏÏ‚ κατοίκους είχαν φÏγει-γÏÏω στο 1860-και εγκατασταθεί κοντά στα χωÏάφια τους ιδÏÏοντας την Κάτω Κάνιανη, τον μετÎπειτα Αποστολιά.Οι κάτοικοι ήταν γεωÏγοί και κτηνοτÏόφοι.ΆνθÏωποι του μόχθου, πάσχιζαν να επιβιώσουν και να θÏÎψουν τις οικογÎνειÎÏ‚ τους μεσα στις αντίξοες συνθήκες της εποχής, ανάμεσα στα ζώα και το χωÏάφι. Διοικητικά το χωÏιό υπαγόταν στο Δήμο ΔωÏιÎων με ¨πÏωτεÏουσα¨τη ΓÏαβιά. Το χωÏιό είχε Îναν αντιπÏόσωπο στο Δήμο ο οποίος απλώς μετÎφεÏε στο Δήμο τις ανάγκες του χωÏιοÏ, χωÏίς άλλες εξουσίες.
Για τα Ï€Ïοβλήματα του χωÏÎ¹Î¿Ï Î±Ï€Î¿Ï†Î¬ÏƒÎ¹Î¶Îµ το “ΓεÏοντάτο” η σÏναξη των πιό ηλικιωμÎνων, των σοφότεÏων, των πιό ÎμπειÏων και σεβαστών.Κατάλοιπο της ΤουÏκοκÏατίας όπου οι Κοινότητες εξασφάλιζαν την αυτονομία τους κάτω από τη διοίκηση των Ï€Ïουχόντων. Τότε ο δάσκαλος Κωνσταντίνος Î . Παπαπαναγιώτου που ήταν διοÏισμÎνος στη γειτονική Κουκουβίστα, είχε την ιδÎα της δημιουÏγίας ενός συλλόγου που θα λειτουÏγοÏσε σαν συνεταιÏισμός με τη συμμετοχή όλων των χωÏιανών, αλλά και σαν ταμείο αλληλοβοήθειας Ï€Ïός όλους τους χωÏιανοÏÏ‚. Ένας σÏλλογοε με νομική μοÏφή και εξουσία ώστε οι αποφάσεις του να είναι εκτελεστÎÏ‚. Κάτι παÏόμοιο δεν υπήÏχε σε κανÎνα από τα χωÏιά της ευÏÏτεÏης πεÏιοχής και σίγουÏα θα υπήÏξαν αντιÏÏήσεις από κάποιους χωÏιανοÏÏ‚ που δεν Îπιασαν το νόημα του συνεταιÏισμοÏ.
Οι πεÏισσότεÏοι δεν ήξεÏαν γÏάμματα αλλά ήταν πονηÏοί. Και η πονηÏιά φÎÏνει δισταγμοÏÏ‚ και αντιÏÏήσεις. Όμως τελικά οι όποιες αντιÏÏήσεις, οι δισταγμοί και πιθανόν και η καχυποψία κάποιων κάμθηκαν και η ίδÏυση του συλλόγου Îγινε Ï€Ïαγματικότητα. Το ÏŒÏαμα του δασκάλου πήÏε σάÏκα και οστά. Στις 25 ÎοεμβÏίου του 1910, ανήμεÏα της γιοÏτής της Αγίας ΑικατεÏίνης, ÏστεÏα από τη λειτουÏγία και την ευλογία του παπά, μαζεÏτηκαν όλοι οι χωÏιανοί στο γυναικωνίτη της εκκλησίας. Εκεί, Ï…Ï€ÎγÏαψαν το συμφωνητικό ίδÏυσης του συλλόγου. Είναι το δημόσιο ÎγγÏαφο με αÏιθμό 723 του συμβολαιογÏάφου ΔωÏιÎων ΘεόδωÏου Πολιτόπουλου. ΜάÏτυÏες σÏμφωνα με το νόμο οι Κωνσταντίνος Ι. ΖυγοÏÏης, δάσκαλος από το ΣκλήθÏο και ο ΓεώÏγιος Αν. ΣτουÏνάÏας, δάσκαλος από τη Σουβάλα.
Οι συμβαλλόμενοι ήταν 39, άνδÏες και γυναίκες που εκπÏοσωποÏσαν τις οικογÎνειες του χωÏιοÏ. ΥπÎγÏαψαν 14 και εξ΄ ονόματος των υπολοίπων και όλων των γυναικών οι οποίοι, όπως γÏάφει και ο συμβολαιογÏάφος,<< ομολόγησαν άγνοια γÏαμμάτων>>. Στο συμφωνητικό διοÏίζεται και επιτÏοπή που θα διοικοÏσε το σÏλλογο και αποτελείται από τους Κωνσταντίνο Î . Παπαπαναγιώτου, Αθανάσιο ΠουÏνάÏα, Ιωάννη Παπαπαναγιώτου ΑυγÎÏη Δ. Σόλια, Απόστολο ΤÏ.Σταθόπουλο, ΕυθÏμιο Ι. ΡοÏλια, Ιωάννη Σ. Κασβή, ΔημήτÏιο Î. Λιμάζη, ΔημήτÏιο Ζ. ΖαχαÏόπουλο και Παναγιώτη Χ. ΠουÏνάÏα. Από αυτοÏÏ‚ οÏίστηκαν, Ï€ÏόεδÏος ο Κωνσταντίνος Παπαπαναγιώτου, αντιπÏόεδÏος ο Ιωάννης Παπαπαναγιώτου και ταμίας ο Αθανάσιος ΠουÏνάÏας.
Έτσι ο σÏλλογος πήÏε νομική μοÏφή και με βάση το νομικό αυτό ÎγγÏαφο ξεκίνησε να λειτουÏγεί. Η επιτÏοπή ξεκίνησε τις συνεδÏιάσεις στις 27 ΔεκεμβÏίου 1910, οÏίζοντασ σαν τόπο συνεδÏιάσεων τον γυναικωνίτη της Αγίας ΑικατεÏίνης και αποφασίζοντας ο σÏλλογος να ονομάζεται <<ΓεωÏγοκτηνοτÏοφικός ΣÏλλογος Άνω Κάνιανης η Αγία ΑικατεÏίνη>>. Η Ï€Ïώτη εγγÏαφή στο βιβλίο Ï€Ïακτικών του συλλόγου, είχε ως Ï€Ïομετωπίδα <<Εν ονόματι του Î˜ÎµÎ¿Ï ÎºÎ±Î¹ της Αγίας ΑικατεÏίνης>>. Έτσι, ο σÏλλογος ήταν υπό την Ï€Ïοστασία της Αγίας ΑικατεÏίνης και η θÏησκευτικότητα των κατοίκων ήταν μία επί πλÎον εγγÏηση για την τήÏηση των διατάξεων του συμφωνητικοÏ. Η διάÏκεια του συλλόγου θα ήταν για 10 χÏόνια και ο σκοπός του είχε δÏο σκÎλη: Το Ï€Ïώτο σκÎλος ήταν η ÏÏθμιση των εσωτεÏικών ζητημάτων διοίκησης του χωÏιοÏ. Με βάση τους ÏŒÏους του ÏƒÏ…Î¼Ï†Ï‰Î½Î·Ï„Î¹ÎºÎ¿Ï ÎºÎ¬Î¸Îµ συμβαλλόμενος ήταν υποχÏεωμÎνος να Ï€ÏοσφÎÏει την Ï€Ïοσωπική του εÏγασία στις κοινοτικÎÏ‚ υποθÎσεις επί 3 ημÎÏες κάθε χÏόνο, σε διαφοÏετική πεÏίπτωση θα πλήÏωνε Ï€Ïόστιμο στο ταμείο του συλλόγου 3 δÏαχμÎÏ‚ την ημÎÏα.
ΑπαγοÏεÏτηκε η κοπή δÎνδÏων,θάμνων καθώς και η εκχÎÏσωση μÎσα στο χωÏιό, κάθε δε παÏαβάτης θα πλήÏωνε Ï€Ïόστιμο στο ταμείο του συλλόγου. Οι αγÏοφÏλακες, δÏαγάτες, και υδÏονομείς (νεÏοφÏλακες) διοÏίζονταν και ελÎγχονταν από το σÏλλογο. Το δεÏτεÏο σκÎλος από τους σκοποÏÏ‚ του συλλόγου ήταν και το σπουδαιότεÏο και το Ï€ÏωτόγνωÏο για την εποχή. Ήταν η αποζημίωση που θα δινόταν σε καθÎναν του οποίου η πεÏιουσία ή στοιχεία της-εÏγαλεία, οικοδομικλα υλικά, οικιακά είδη, Ï„Ïόφιμα, ζώα, σπαÏτά κ.Ï„.λ.-θα υφίσταντο βλάβη ολική ή μεÏική << δι ανθÏωπίνης χειÏός>>.Ήταν δηλαδή μια ασφαλιστική κάλυψη, όπως πεÏίπου κάνουν και σήμεÏα οι ασφαλιστικÎÏ‚ εταιÏίες που τότε το 1910 ήταν άγνωστες. Η αποζημίωση δινόταν υπό ÏŒÏους και Î±Ï†Î¿Ï Ï„Î¿ συμβοÏλιο εξÎταζε τα γεγονότα, τους μάÏτυÏες και το αν ο παθών είχε μεÏιμνήσει για τη σωστή φÏλαξη των πεÏιουσιακών του στοιχείων. Σε οÏισμÎνες πεÏιπτώσεις διόÏιζε και Ï€Ïαγματογνώμονες αν το θÎμα ήταν σοβαÏότεÏο, ΑπαÏαίτητη βÎβαια Ï€Ïοϋπόθεση ήταν η ζημιά να είχε συμβεί στην πεÏιοχή του χωÏÎ¹Î¿Ï Î® σε ζώνη γειτονικής πεÏιφÎÏειας που θα καθόÏιζε το συμβοÏλιο.
Γιά την καταβολή όμως των αποζημιώσεων θα ÎÏ€Ïεπε να υπάÏχουν χÏήματα.Έτσι οÏίστηκε ότι οι πόÏοι του συλλόγου θα ήταν η ετήσια εισφοÏά 5 δÏαχμών από κάθε μÎλος ή το ισόποσο σε σιτάÏι ή καλαμπόκι. Επίσης εισφοÏά για κάθε κεφάλι μεγάλου ζώου ( άλογα, μουλάÏια, βόδια ή αγελάδες) 1 δÏαχμή κάθε χÏόνο, για τους όνους 50 λεπτά, για τοÏÏ‚ χοίÏους 30 λεπτά, για κάθε αιγοπÏόβατο 20 λεπτά και για κÎθε μελίσσι 15 λεπτά. Μία επί πλÎον πηγή εσόδων ήταν βÎβαια και τα Ï€Ïόστιμα τα οποία ο σÏλλογος επÎβαλε για παÏαβάσεις. Έτσι ο καθÎνας συνεισÎφεÏε στο σÏλλογο ανάλογα με την οικονομική του κατάσταση και τα πεÏιουσιακά του στοιχεία. Η διαδικασία αποζημίωσης επÎβαλε τον ÏŒÏκο του αιτοÏντος και των μαÏÏ„ÏÏων, καθ’ως και την ενδελεχή εξÎταση των γεγονότων από το συμβοÏλιο.
Ο υπαίτιος της ζημιάς- εφ’ όσο γινόταν δυνατό να εντοπιστεί- ετιμωÏείτο με Ï€Ïόστιμο. σε πεÏίπτωση που ο υπαίτιος ήταν ανήλικος το Ï€Ïόστιμο επεβάλετο στον Îχοντα την κηδεμονία του, πατÎÏα ή αδελφό. Το Ïψος της αποζημίωσης ήταν ανάλογο της βλάβης που εί υποστεί ο παθών και καθοÏιζόταν με βάση την αξία των αντικειμÎνων ή την Ï„ÏÎχουσα αξία των ζώων ή των Ï€Ïοϊόντων, ή υλικών. Για να σχηματιστεί μια πληÏÎστεÏη εικόνα του ÎÏγου του συλλόγου παÏαθÎτω τις αποφάσεις για αποζημίωση που πάÏθηκαν παμψηφεί στη συνεδÏίαση της 17ης Ιουνίου 1912: <<Αποφασίζεται επί της από 17 ÎοεμβÏίου αιτήσεως του κ. Ιωαάννου Παπαπαναγιώτου πεÏί κλοπής μιάς αιγός του ιδίου εκ της θÎσεως πλακωτό, οÏκισθÎντος, να πληÏωθώσιν εκ του Ταμείου του συλλόγου δÏχ (12) δώδεκα.
Επί της από 13 ΜαÎου αιτήσεως του Δημ. ΠαπαυγÎÏη ότι κατά την 6ην ΜαÎου εν τη πλατεία της Αγ. ΑικατεÏίνης του Îκλεψαν Îνα σουγιά ευÏωπαϊκόν, Î±Ï†Î¿Ï Ï‰Ïκίσθη, να πληÏωθώσιν δÏχ. (1,50). Επί της από 12 ΔεκεμβÏίου αιτήσεως της Ευθ. χήÏας Î . Πολίτου ότι κατά την 20ην ÎοεμβÏίου ιδίου Îτους της Îκλεψαν εκ του κήπου της Îν μελίσσιον, να πληÏωθώσιν αυτή δÏχ (10) δÎκα>>. Αλλά και στις 15 ΑυγοÏστου 1912: << επιβάλλει Ï€Ïόστιμον δÏχ. τεσσάÏων (4) εισ τον …… διότι ο υπό την στÎγην του και εξουσίαν διατελών αδελφός του ………. Îκλεψεν μία αίγα του εκ Καστελλίου ………..>> ( τα ονόματα υπάÏχουν στα Ï€Ïακτικά, όμως δεν είναι σκόπιμο να αναφεÏθοÏν). Αυτή λοιπόν ήταν η δÏαστηÏιότητα του συλλόγου και το ÎÏγο που Ï€ÏοσÎφεÏε Ï€ÏωτοποÏιακό και σημαντικό. Όμως δεν είχε τη διάÏκεια που οι ιδÏÏ…Ï„ÎÏ‚ του είχαν οÏαματιστεί.Το 1914 είχς αδÏανήσει η δÏαστηÏιότητά του για δÏο κυÏίως λόγους: Πολλοί άνδÏες είχαν στÏατευτεί λόγω των Βαλκανικών πολÎμων και επίσης τον τελευταίο χÏόνο λόγω της κακής οικονομικής κατάστασης πολλοί από τους συμβαλλόμενους δεν κατÎβαλαν εισφοÏÎÏ‚. Έτσι στις 10 ΑυγοÏστου, ημÎÏα ΚυÏιακή, σε κοινή συνεδÏίαση των κατοίκων Îξω από τον ιεÏÏŒ ναό της Αγίας ΑικατεÏίνης ο σÏλλογος θεωÏήθηκε ότι ÎÏ€Ïεπε να διαλυθεί. Έτσι αυτοκαταÏγήθηκε ο ΣÏλλογος, Îνας οÏγανισμός που επί 4 χÏόνια λειτοÏÏγησε Ïυθμίζοντας τις υποθÎσεις του χωÏιοÏ, δικάζοντες υποθÎσεις, δίνοντας αποζημιώσεις, τιμωÏώντας παÏαβάτες.
Ουσιαστικά δημιοÏÏγησε και δίκαιο, γιατί κατά κάποιο Ï„Ïόπο πειθάÏχησε αυτοÏÏ‚ που ήθελαν να κάνουν ζημία ή κλοπή γιατί ήξεÏαν ότι θα κληθοÏν να πληÏώσουν αποζημίωση και Ï€Ïόστιμο. Αυτή είναι με λίγα λόγια η ιστοÏία του ΓεωÏγοκτηνοτÏÎ¿Ï†Î¹ÎºÎ¿Ï Î£Ï…Î»Î»ÏŒÎ³Î¿Ï… Άνω Κάνιανης που όλοι Ï€ÏÎπει να θυμόμαστε σαν Ï€ÏωτοποÏία της εποχής, όχι μόνο για την πεÏιοχή αλλά και για τον ευÏÏτεÏο Ελλαδικό χώÏο.
Κώστας Π. Παπαπαναγιώτου